აფთები

აფთოზით გამოწვეული ტკივილი: ნერვული დაბოლოებები ექვემდებარება გარემოს ზემოქმედებას.

აფთოზური სტომატიტის მთავარი სიმპტომები მოიცავს წვის, ქავილის ან დასუსხვის შეგრძნებებს და ტკივილს პირის ღრუში. ხშირად ეს სიმპტომები უარესდება ლაპარაკის, ჭამისა და სმისას - განსაკუთრებით, ცხელი და ცხარე საჭმლის და მჟავე სითხეების მიღებისას. ეს ყოველივე დაკავშირებულია პირის ღრუს მგრძნობიარე ნერვულ დაბოლოებებთან. ნორმაში ისინი სიღრმეში მდებარეობს და კარგადაა დაცული, მაგრამ აფთების დროს პირდაპირ კონტაქტში იმყოფება გამღიზიანებელ ფაქტორებთან.

პირის ღრუს ტკივილი ყველაზე ძლიერია წყლულის ჩამოყალიბების მომდევნო დღეს და განკურნების პროცესთან ერთად ნელ-ნელა მცირდება. ზოგიერთ შემთხვევაში ლაპარაკი და ღეჭვა არაკომფორტულია. სიმპტომები შესაძლოა მოიცავდეს ტკივილსა და წვის შეგრძნებას წყლულის ჩამოყალიბებამდე 1 - 2 დღით ადრე. დაზიანების ზომისგან დამოუკიდებლად არაპროპორციულად ძლიერი ტკივილი შესაძლოა გაგრძელდეს 4-დან 7 დღემდე.

არსებობს სტომატიტის სხვადასხვა ტიპი:

• მცირე აფთოზური წყლულები არის აფთების ყველაზე გავრცელებული ჯგუფი, გვხვდება 70-85%-ში, ზომით პატარებია (1 სმ-მდე), მრგვალი ან ოვალური ფორმის, შეიძლება გაჩნდეს პირის ღრუს ქვედა ზედაპირზე, ენის ქვედა მხარეს, ლოყების შიგნით და ხახაში. შესაძლოა ერთდროულად 1-5 აფთა გაჩნდეს და 4-14 დღეში გაქრეს. 
• დიდი აფთოზური წყლულები უფრო ღრმა და უფრო დიდი ზომისაა (1 სმ-ზე მეტი) გვხვდება დაახლოებით 10%-ში და ჩნდება ტუჩებზე, რბილ სასასა და ხახაზე. გავლენას ახდენდეს ყლაპვასა და ჭამაზე. გამოხატულია უფრო ხანგრძლივად (6 კვირაზე მეტი) და შეიძლება ნაწიბურიც კი დატოვოს. საჭიროებს სტომატოლოგის ან ექიმის გასინჯვას.
• ჰერპეტიფორმული წყლულები 1-10 %-ში გვხვდება და ხასიათდება მცირე, ღრმა და მკივნეული მრავლობითი აფთების აფეთქების რეციდივებით. შესაძლოა ერთდროულად 100-მდე პატარა აფთა (2-3 მმ) გაჩნდეს და გადაიზარდოს დიდი ზომის აფთებში არაფორმულირებული კონტურით.

აფთოზური სტომატიტის გამომწვევი მიზეზები გაურკვეველია, თუმცა მაპროვოცირებელი ფაქტორები შეიძლება იყოს:

ფსიქიკური სტრესი მჭიდროდ არის დაკავშირებული განმეორებითი აფთოზური სტომატიტის ეპიზოდებთან. ქალებში განმეორებითი აფთოზური სტომატიტი შეიძლება ემთხვეოდეს მენსტრუაციას.

პირის ღრუს ტრავმები: ბრეკეტებს, პროთეზებს, გატეხილ კბილს, კბილების უხეშ ხეხვასა და შემთხვევით კბენასაც კი შეუძლია სტომატიტის პროვოცირება.

გენეტიკური ფაქტორი: რეციდიული აფთოზური სტომატიტი გავრცელებული ზოგ ოჯახში.

მგრძნობელობა საკვებზე: ცხარე, მჟავე საკვებს შეუძლია წყლულების გამოწვევა.

სტრესი და ნერვიულობა: ფსიქიკური სტრესი უფრო მჭიდრო კავშირშია განმეორებითი აფთოზურისტომატიტის  ეპიზოდებთან, ვიდრე ფიზიკური.
ქალებში განმეორებითი აფთოზური სტომატიტი შეიძლება ემთხვეოდეს მენსტრუაციას.  ასევე, სტუდენტებში აკადემიური დატვირთვით გამოწვეული სტრესი შეიძლება იყოს  განმეორებითი აფთოზური სტომატიტის სიხშირის ზრდის გამომწვევი ფაქტორი.

კვების დეფიციტი: დაუბალანსებელ კვებას, ასევე ზოგიერთ მეტაბოლურ მდგომარეობას შეუძლია წყლულების პროვოცირება.

ინფექცია: პირის ღრუს ან ორგანიზმის სხვა ინფექციებს შეუძლია დაასუსტოს იმუნური სისტემის წყლულებთან გამკლავების უნარი, რის გამოც ხანგრძლივდება და ძლიერდება წყლულის პრობლემა.

ზოგ სისტემურ დაავადებას, როგორიცაა Behcet სინდრომი, შიდსი, PFAPA სინდრომი და საკვები ნივთიერებების დეფიციტი, ასევე ახასიათებს პირში წყლულები.

ხშირი და განმეორებითი აფთოზური სტომატიტის შემთხვევაში აუცილებლად უნდა გაიაროთ კონსულტაცია ექიმთან.